Câu 1. Trình bày hoàn cảnh sáng tác truyện ngắn “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành?
“Rừng xà nu” ra đời vào năm 1965, khi đế quốc Mỹ đổ quân ào ạt vào miền Nam. Đó là những năm đen tối, cách mạng miền Nam từ đấu tranh chính trị chuyển sang đấu tranh vũ trang. Lúc đầu, truyện được đăng trên báo Văn nghệ quân giải phóng miền Trung Trung bộ. Sau này in trong tập truyện-kí “Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc” năm 1969.
» Phân tích nhân vật Tnú trong truyện ngắn Rừng xà nu
Câu 2. Giới thiệu về nhà văn Nguyễn Trung Thành?
- Nguyễn Trung Thành Tên thật là Nguyễn Văn Báu, sinh năm 1932, quê ở huyện Thăng Bình, tỉnh Qủang Nam. Bút danh : Nguyên Ngọc (thời kháng chiến chống Pháp), Nguyễn Trung Thành (chống Mỹ).
Ông là một nhà văn trưởng thành trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Năm 1950, ông gia nhập quân đội, hoạt động chủ yếu ở Tây Nguyên. Sau đó làm phóng viên rồi tập kết ra Bắc. Tác phẩm tiêu biểu : Đất nước đứng lên (1954-1955), giải nhất về tiểu thuyết hội Văn nghệ VN), Mạch nước ngầm (1960), Rẻo cao (1961).
Ông cũng là nhà văn trưởng thành cả trong giai đoạn chống Mỹ. Năm 1962 trở về Nam vừa tham gia chiến đấu và hoạt động văn nghệ. Tác phẩm tiêu biểu : Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc (1969), Đất Quãng (tiểu thuyết).
Ông còn là nhà văn của Tây Nguyên, cả hai cuộc kháng chiến ông đều gắn bó mật thiết với đất Tây Nguyên. Nhà văn gần gũi, hiểu biết cuộc sống cũng như tinh thần của nhân dân các dân tộc thiểu số trên mảnh đất này. Tác phẩm tiêu biểu : Đất nước đứng lên, Rừng xà nu là bản hùng ca đậm tính sử thi và cảm hứng lãng mạn về cuộc chiến đấu của người dân Tây Nguyên.
Câu 3. Nêu ý nghĩa văn bản truyện “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành?
Truyện ngắn ngợi ca tinh thần bất khuất, sức mạnh quật khởi của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói riêng, đất nước, con người Việt Nam nói chung trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc;
Truyện ngắn khẳng định chân lí của thời đại: để giữ gìn sự sống của đất nước và nhân dân, không có cách nào khác là phải cùng nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù.
Câu 4. Nêu ý nghĩa nhan đề Rừng xà nu?
– Nhan đề “Rừng xà nu” vừa mang ý nghĩa hiện thực , vừa mang ý nghĩa biểu tượng:
+ Ý nghĩa tả thực: Nhà văn nói về cây xà nu- một loài cây sống thành rừng ở Tây Nguyên.Loài cây này có sức sống mãnh liệt, không chịu khuất phục trước sự thay đổi của thời tiết.Cây xà nu luôn gắn bó mật thiết và quan hệ chiếu ứng với cuộc sống của người dân Tây Nguyên.
- Ý nghĩa biểu tượng: Qua sức sống mãnh liệt của cây xà nu, rừng xà nu, nhà văn nói đến nỗi đau và sức sống , phẩm chất kiên cường bất khuất của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Câu 5. Ý nghĩa hình ảnh đôi bàn tay của Tnú?
Xây dựng nhân vật Tnú, tác giả tập trung miêu tả hình ảnh đôi bàn tay. Bàn tay như một chi tiết nghệ thuật thể hiện tính cách, qua bàn tay có thể thấy được cuộc đời, số phận và tính cách nhân vật.
– Khi còn lành, bàn tay Tnú cầm phấn viết chữ anh Quyết dạy cho. Khi học hay quên chữ, bàn tay đó dám cầm đá đập vào đầu mình để trừng phạt. Bàn tay đặt lên bụng mình mà nói: “Cộng sản đây này!”. Khi địch tra khảo, sẵn sàng nhận thêm những vết dao chém của kẻ thù lên lưng v.v…).
– Hai bàn tay Tnú đã bị giặc quấn giẻ tẩm dầu xà nu rồi đốt. Mười ngón tay anh thành mười ngọn đuốc. Nguyễn Trung Thành đã miêu tả thật cụ thể cái cảm giác đau đớn rùng rợn ấy: “Anh không cảm thấy lửa ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi”.
- Hai bàn tay Tnú, mỗi ngón chỉ còn hai đốt. Hai bàn tay cụt ngón đó là chứng tích đầy căm hận, là mối thù mà suốt đời anh phải trả. Mười ngọn đuốc nơi mười ngón tay Tnú đã châm bùng lên ngọn lửa đồng khởi của dân làng Xô-man. Và bàn tay của Tnú bị lửa thiêu cháy, mỗi ngón tay còn hai đốt ấy vẫn cầm chắc ngọn dáo, cây súng đi tìm giặc để trả thù. Đến cuối truyện, hình ảnh bàn tay Tnú đã bóp chết tên chỉ huy đồn giặc ngay trong hầm ngầm cố thủ của nó.
Câu 6. Tóm tắt cốt truyện Rừng xà nu?
Truyện kể về nhân vật Tnú, người dân làng Xô Man, thuộc dân tộc Strá ở Tây Nguyên.
- Tnú tham gia cách mạng. Giặc bắt vợ con anh, đánh đập dã man để dụ bắt anh. Tận mắt chứng kiến cảnh đau đớn ấy, Tnú không chịu nổi, anh xông ra giữa vòng vây của kể thù để cứu vợ con Mai. Nhưng anh không cứu được: Vợ con anh chết, anh thì bị giặc bắt và bị đốt cháy 10 đầu ngón tay. Anh được dân làng cứu.
Sau đó Tnú vẫn xin nhập quân giải phòng. Ba năm sau anh xin đơn vị cho nghỉ phép một đêm về thăm buôn làng. Trong đêm hôm đó, Cụ Mết triệu tập cả bản và kể chuyện về Tnú và chuyện về buôn làng cho cả làng nghe nhằm giáo dục truyền thống anh hùng, bất khuất cho cả buôn làng.
Sáng hôm sau cụ Mết và Dít và bé Heng lại tiễn Tnú lên đường trước hình ảnh “những rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời”.
Câu 7. Câu văn mở đầu được lặp lại ở cuối tác phẩm Rừng xà nu được viết như thế nào ? Hình ảnh cánh rừng xà nu đầu và cuối tác phẩm gợi cho anh (chị) ấn tượng gì?
– Câu văn mở đầu được lặp lại ở cuối tác phẩm Rừng xà nu được viết : đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời .
- Hình ảnh cánh rừng xà nu đầu và cuối tác phẩm: gợi ra cảnh rừng xà nu hùng tráng, kiêu dũng và bất diệt, gợi ra sự bất diệt, kiêu dũng và hùng tráng của con người Tây Nguyên nói riêng và con người Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước vĩ đại. ấn tượng đọng lại trong kí ức người đọc mãi mãi chính là cái bát ngát của cánh rừng xà nu kiêu dũng đó.
Câu 8. Tại sao cụ Mết nói “Tnú không cứu được vợ con”?
Cụ Mết nói “Tnú không cứu được vợ con”:
“Tnú không cứu được vợ con”- cụ Mết nhắc tới 4 lần để nhấn mạnh: khi chưa cầm vũ khí, Tnú chỉ có hai bàn tay không thì ngay cả những người thương yêu nhất Tnú cũng không cứu được. Câu nói đó của cụ Mết đã khắc sâu một chân lí: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu, thiêng liêng nhất. Chân lí cách mạng đi ra từ chính thực tế máu xương, tính mạng của dân tộc, của những người thương yêu nên chân lí ấy phải ghi tạc vào xương cốt, tâm khảm và truyền lại cho các thế hệ tiếp nối.
Câu 9. Trình bày thành công nghệ thuật truyện “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành ?
Không khí, màu sắc đậm chất Tây Nguyên thể hiện ở bức tranh thiên nhiên; ở ngôn ngữ, tâm lí, hành động của các nhân vật.
Xây dựng thành công các nhân vật vừa có những nét cá tính sống động vừa mang những phẩm chất có tính khái quát, tiêu biểu (cụ Mết; T nú, Dít…)
Khắc họa thành công hình tượng cây xà nu-một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc, tạo nên màu sắc sử thi và lãng mạn bay bổng cho thiên truyện.
Lời văn giàu tính tạo hình, giàu nhạc điệu, khi thâm trầm, khi tha thiết, trang nghiêm,…
Câu 10. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả cây xà nu?
Kết hợp miêu tả bao quát lẫn cụ thể, khi dựng lên hình ảnh cả khu rừng, khi đặc tả cận cảnh một số cây.
Phối hợp cảm nhận của nhiều giác quan trong việc miêu tả những cây xà nu với vóc dáng đầy sức lực, tràn trề mùi nhựa thơm, ngời xanh dưới ánh nắng…
Miêu tả cây xà nu trong sự so sánh, đối chiếu thường xuyên với con người. Các hình thức nhân hóa, ẩn dụ, tượng trưng đều được vận dụng nhằm thể hiện sống động vẻ hùng vĩ, khoáng đạt của thiên nhiên đồng thời gợi nhiều suy tưởng sâu xa về con người, về đời sống.
Giọng văn đầy biểu cảm với những cụm từ được lặp đi lặp lại gây cảm tưởng đoạn văn giống như một đoạn thơ trữ tình.
