Giao tiếp là hoạt động truyền đạy, tiếp nhận tư tưởng, tình cảm bằng phương tiện ngôn từ.
Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề thống nhất, có liên kết, mạc lạc, vận dụng phương thức biểu đạt phù hợp để thực hiện mục đích giao tiếp
Có sáu kiểu văn bản thường gặp với các phương thức biểu đạt tương ứng: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, hành chính – công v. Mỗi kiểu văn bản có mục đích giao tiếp riêng
Tìm hiểu chung về văn bản và phương thức biểu đạt
Văn bản và mục đích giao tiếp
a, Trong đời sống, khi chúng ta có một tư tưởng, tình cảm, nguyện vọng mà cần biểu đạt cho một ai đó thì cần phải biểu đạt bằng ngôn ngữ nói hoặc viết.
b, Khi muốn biểu đạt tư tưởng, tình cảm, nguyện vọng ấy một cách đầy đủ, trọn vẹn cho người khác hiểu thì chúng ta cần phải trình bày rõ ràng mục đích giao tiếp.
c, Câu ca dao trên được sáng tác nhằm thông báo nội dung tư tưởng.
+ Nó khẳng định lập trường, ý chí và niềm tin vào chính mình.
+ Hai câu 6 và 8 liên kết với nhau bằng cách bắt vần thể thơ lục bát, biểu đạt trọn vẹn một ý.
+ Ca dao cũng được coi là một văn bản.
d, Lời phát biểu của thầy/cô hiệu trưởng trong buổi lễ khai giảng năm học mới là một văn bản vì nó có chủ đề thống nhất, có tính liên kết mạch lạc
e, Đơn xin học, bài thơ, truyện cổ tích… được gọi là văn bản. Những bài văn, thư cảm ơn, một bài chuyên đề cũng được coi là một văn bản.
Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của văn bản
TT Kiểu văn bản, phương thức biểu đạt Mục đích giao tiếp Ví dụ
1 – Tự sự – Trình bày diễn biến sự việc – Con Rồng cháu Tiên, Bánh chưng, bánh giầy…
2 – Miêu tả – Tái hiện trạng thái sự vật, con người -Tả người, tả cảnh, tả con vật…
3 – Biểu cảm – Bày tỏ tình cảm, cảm xúc – Thơ trữ tình, ca dao trữ tình…
4 – Nghị luận – Nêu ý kiến đánh giá, bàn luận – Tục ngữ, ca dao…
5 – Thuyết minh – Giới thiệu đặc điểm, tính chất, phương pháp – Thuyết minh về đồ dùng học tập, thuyết minh về nón lá…
6 – Hành chính công vụ – Trình bày ý muốn quyết định nào đó, thể hiện quyền hạn, trách nhiệm giữa người với người – Đơn từ, báo cáo, thông báo
Bài tập: Lựa chọn kiểu phương thức biểu đạt phù hợp cho mỗi trường hợp sau
– Hai đội bóng đá muốn xin phép sử dụng sân vận động của thành phố: Hành chính công vụ
– Tường thuật diễn biến trận đấu bóng đá: Tự sự
– Tả lại những pha bóng đẹp trong trận đấu: Miêu tả
– Giới thiệu quá trình thành lập và thành tích thi đấu của hai đội: Thuyết minh
– Bày tỏ lòng mến yêu môn bóng đá: Biểu cảm
– Bác bỏ ý kiến cho rằng bóng đá là một môn thể thao tốn kém, làm ảnh hưởng không tốt đến việc học hành, công tác của nhiều người: Nghị luận
Luyện tập
Bài 1 (SGK Ngữ văn 6 – tập 1- trang 17): Phương thức biểu đạt của đoạn thơ, đoạn văn
a, Phương thức Tự sự: Vì có người, có việc, có diễn biến của việc
b, Phương thức Miêu tả: Vì miêu tả cảnh thiên nhiên – đêm trăng trên sông
c, Phương thức Biểu cảm: Vì bàn luận về điều kiện làm cho đất nước giàu mạnh
d, Phương thức Thuyết minh: Vì giới thiệu hướng quay của địa cầu.
Bài 2 (trang 17 sgk ngữ văn 6 tập 1): Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên thuộc kiểu văn bản gì? Vì sao?
Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên thuộc kiểu văn bản tự sự, vì:
– Có một chuỗi các sự việc, hành động, nhân vật được trình bày theo một diễn biến mạch lạc.
– Có sự kiện mở đầu, sự kiện kết thúc
Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt là một trong những kiến thức quan trọng trong Ngữ văn 6. Series 5 phút soạn bài Ngữ văn 6 được biên soạn dựa theo Để học tốt Ngữ văn lớp 6 tập 1, tập 2, bám sát sách giáo khoa và chuẩn kiến thức kỹ năng cơ bản nhất.
