Văn bản thuyết minh muốn sinh động, hấp dẫn, người ta vận dụng thêm biện pháp nghệ thuật như kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ẩn dụ, nhân hoá, hoặc các hình thức vè, diễn ca,… Các biện pháp nghệ thuật cần được sử dụng thích hợp, góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc
Tìm hiểu việc sử dụng biện pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh
Ôn tập văn bản thuyết minh
– Văn bản thuyết minh có tính chất cung cấp tri thức khách quan về sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội. Thuyết minh có tính xác thực, khoa học, ngôn ngữ chính xác, cô đọng, chặt chẽ, sinh động.
– Các phương pháp thuyết minh thường dùng :
+ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
+ Phương pháp liệt kê.
+ Phương pháp nêu ví dụ.
+ Phương pháp dùng số liệu.
+ Phương pháp so sánh.
+ Phương pháp phân loại, phân tích.
Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
Văn bản “Hạ Long – đá và nước” :
– Đối tượng thuyết minh : Đá và nước tạo nên cái đẹp lì lạ của Hạ Long.
– Văn bản cung cấp tri thức khách quan, khoa học, chính xác.
– Phương pháp thuyết minh chủ yếu : nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê.
– Biện pháp nghệ thuật được vận dụng : tưởng tượng, nhân hóa. Tưởng tượng các cuộc dạo chơi, khơi gợi những cảm giác có thể có, phép nhân hóa tả các đảo.
Luyện tập
Câu 1 (SGK Ngữ văn 9, trang 13): Đọc văn bản và trả lời câu hỏi
a.
– Văn bản trên có tính chất thuyết minh. Tính chất ấy thể hiện qua lời cáo trạng và lời bào chữa để nêu lên đặc điểm của ruồi xanh (họ, giống loài, tập tính sinh sống, sinh đẻ, cấu tạo,…)
– Phương pháp thuyết minh sử dụng : nêu định nghĩa (thuộc họ côn trùng,…), phân loại các loại ruồi, nêu số liệu (số vi khuẩn,…), liệt kê (mắt lưới,…).
b.
– Nét đặc biệt của văn bản : thuyết minh về loài ruồi dưới hình thức tự sự, kể lại một phiên tòa xử tội
– Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa, miêu tả, ẩn dụ.
c. Các biện pháp nghệ thuật làm nổi bật nội dung thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc, cả các bạn đọc nhỏ tuổi.
Câu 2 (SGK Ngữ văn 9, trang 15)
– Nghệ thuật kể chuyện được sử dụng. Lấy việc ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện, từ đó nói về tập tính của chim cú dưới hình thức câu chuyện bà kể.
– Phương pháp thuyết minh : Giải thích.
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh là một trong những kiến thức quan trọng trong chương trình Ngữ văn 9. Series 5 phút soạn bài Ngữ văn 9 được biên soạn dựa theo Để học tốt Ngữ văn lớp 9 tập 1, tập 2, bám sát sách giáo khoa và chuẩn kiến thức kỹ năng cơ bản nhất.
