Truyền kỳ mạn lục là một tác phẩm có giá trị của văn học cổ nước ta ở thế kỷ XVI, một tập truyện văn xuôi bằng chữ Hán đầu tiên ở Việt Nam. Truyện “ Chuyện người con gái Nam Xương” là một truyện hay trong tác phẩm đó được trích trong Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ.
Câu 1. Vẻ đẹp tâm hồn Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương
Phân tích vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương.
Gợi ý làm bài
Vẻ đẹp tâm hồn của Vũ Nương cũng là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Vẻ đẹp ấy đã được khẳng định ngay từ lời mở đầu truyện và được làm sáng tỏ qua nhiều mối quan hệ của nhân vật, trong nhiều tình huống cụ thể.
Cần phân tích và chứng minh những vỏ đẹp tâm hồn của Vũ Nương qua các tình huống:
– Khi mới lấy chồng, trong cuộc sống vợ chồng bình thường.
– Khi tiễn chồng đi lính.
– Khi xa chồng.
– Khi bị chồng nghi oan.
– Cả khi đã ở dưới thuỷ cung.
Cuộc đời Vũ Nương tuy ngắn ngủi nhưng nàng dã làm tròn bổn phận của một người phụ nữ. Một người vợ thuỷ chung, một người mẹ hiền, một nàng dâu hiếu thuận. Đó là người phụ nữ lí tưởng của gia đình, nàng rất xứng đáng được hưởng hạnh phúc, vậy mà đã phải chịu số phận bi thảm. Ngay cả khi đã là người của cỏi khác, Vũ Nương vẫn không mất đi những phẩm chất tốt đẹp. Khẳng định phẩm chất tốt dẹp cùa Vũ Nương, Nguyên Dữ đã thể hiện những tình cảm nhân văn sâu sắc của mình: Yêu thương, trân trọng, ngợi ca người phụ nữ.
Câu 2. Nguyên nhân khiến người Vũ Nương (Chuyện người con gái Nam Xương) tìm tới cái chết
Theo em, những nguyên nhân nào đã khiến một phụ nữ dung hạnh vẹn toàn như Vũ Nương phải tìm đến cái chết thê thảm?
Gợi ý làm bài
Cái chết của Vũ Nương có nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân trực tiếp là những lời nói ngây thơ của bé Đản cùng chiếc bóng trên vách. Nhưng nguyên nhân sâu xa và chủ yếu đó là người chồng đa nghi, thô bạo, không có học. Ngày trở về, lòng đã nặng nề vì mẹ mất, lại thêm tình huống bất ngờ với những lời nói của bé Đản chứa đầy những dữ kiện đáng ngờ, khiến Trương Sinh nghi ngờ vợ mà xử sự hồ đồ và độc đoán. Lễ giáo phong kiến hà khắc cũng như thêm đổ dầu vào lửa ghen tuông của Trương Sinh. Cuộc hôn nhân không bình đẳng, Vũ Nương là con kẻ khó, Trương Sinh con nhà hào phú, điều đó cũng góp phần làm tăng thêm thái độ tàn tệ, rẻ rúng cảu Trương Sinh với Vũ Nương. Nó gây nên cảnh sinh li rồi góp phần dẫn đến cảnh tử biệt của họ. Như vậy, không phải lời nói ngây thơ của đứa trẻ hay chiếc bóng trên vách giết chết Vũ Nương là cái bóng đen trong tâm hồn Trương Sinh, cái bóng đen của các thế lực hắc ám trong xã hội ấy đã giết chết Vũ Nương.
Câu 3. Chi tiết nghệ thuật chiếc bóng trong Chuyện người con gái Nam Xương
Chiếc bóng trên vách là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong truyện. Hãy làm rõ cái hay của chi tiết đó.
Gợi ý làm bài.
Chiếc bóng trên vách là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Chuyện người con gái Nam Xương. Nó là đầu mối của câu chuyện, là sự trung tâm khái quát hóa, hình tượng hóa tấm lòng, sự ngộ nhận, hiểu lầm của ba nhân vật – người vợ, đứa con, người chồng. Chiếc bóng đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm là chiếc bõng của Trương Sinh mà bé Đản bảo là cha, để rồi Trương Sinh hiểu ra vợ mình đã bị oan. Giấu chi tiết này xuống phần mở nút, tác giả gây bất ngờ, boàng hoàng cho người đọc. Chiếc bóng ấy là cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi của người vợ trẻ khi xa chồng. Nó còn là vẻ đẹp tâm hồn, cái tình của Vũ Nương, đó là lòng nhớ thương, chung thủy là khát khao sự sum họp đoàn tụ, là tình thương con của người mẹ, muốn bù đắp cho con sự thiếu vắng tình cha. Đó là trò đùa trong thương nhớ, là sự nói dối đầy thiện chí và yêu thương. Nó gợi sự gắn bó như hình với bóng vậy mà nó lại là con dao chia cắt, dẫn tới cái chết oan uổng của người vợ trẻ. Sự ngộ nhận của đứa trẻ ngây thơ, sự hiểu lầm của người chồng, tất cả diễn ra tự nhiên, hợp lý. Nhưng sự ghen tuông quá mức và tàn nhẫn đã dẫn đến thảm kịch. Để Trương Sinh hiểu ra nỗi oan của vợ từ chiếc bóng của mình cũng là hợp lý. Chiếc bóng gây ra nỗi kỳ oan và chính nó giải oan cho Vũ Nương. Trương Sinh thanh toán được nỗi đau về lòng chung thủy của vợ thì giờ lại phải chịu nỗi đau giày vò mới lớn hơn vì đã nghi oan cho vợ, khiến vợ phải chết.
Câu chuyện khiến ta nghĩ tới số phận nhỏ nhoi, mong manh, đáng thương của người phụ nữa trong xã hội xưa. Họ có thể bị nghi oan vì bất cứ lý do gì mà không thể lường trước được và không có cách gì giải tỏ, không được bênh vực, chở che, chỉ có cái chết mới giải thoát cho họ. Mà nhiều khi gây nên bi kịch ấy chẳng phải ai khác, lại là chính những người họ yêu thương, gắn bó
Lấy cái bóng của người để khái quát bi kịch của con người là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo hiếm thấy. Cảm hứng phê phán và cảm hứng ngợi ca của tác giả được kết tinh ở chi tiết này.
Câu 4. Chi tiết kì ảo chiếc bóng cuối tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương
Em có ý kiến gì về chi tiết kì ảo kết thúc tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương?
Gợi ý làm bài
Chi tiết kỳ ảo cuối cùng trong truyện là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Khi Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện về, ngồi trên kiệu hoa, theo sau có đến năm mươi cỗ xe cờ tán, võng lọng, rực rỡ đầy sông, lúc ẩn lúc hiện, nhưng chỉ ở giữa dòng sông nói vòng vào lời từ biệt, trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất. Chi tiết này góp phần hoàn chỉnh thêm nét đẹp trong tính cách Vũ Nương, trước sau nàng vẫn là người đức hạnh, thủy chung, vị tha. Nàng vô tội, nên đã được tiên cứu và ở thế giới ấy nàng đã được đối xử xứng đáng với phẩm giá của mình. Đây là một kết thúc có hậu, thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt sẽ được đền trả, oan sẽ được giải. Song nó không làm mất đi sắc thái bi kịch của câu chuyện. Tất cả chỉ là ảo ảnh trong thoáng chốc, chia lìa là vĩnh viễn, hạnh phúc mất đi không thể lấy lại được nữa. Nỗi oan khổ của người phụ nữ khống hóa giải được. Giấc mơ cũng là lời cảnh tỉnh. Lời từ biệt ngậm ngùi của Vũ Nương như một lời tố cáo cái nhân gian phong kiến ngày xưa không có đất sống cho người phụ nữ. Giá trị tố cáo và ý nghĩa nhân đạo của tác phẩm thêm sâu sắc qua chi tiết kết thúc này.
Câu 5.
“ Thiếp cảm ơn đức của Linh Phi, đã thề sống chết không bỏ. Đa tạ tình chàng, thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa.”
a. Những câu văn trên trích từ tác phẩm nào? Và đó là lời của ai nói với ai? Nói trong hoàn cảnh nào?
b. Qua những lời nói đó, em hiểu gì về số phận bi kịch cũng như vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật?
c. Cũng viết về người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa, chương trình Ngữ văn lớp 8 và lớp 9 còn có những tác phẩm nào? Kể ra ít nhất hai tác phẩm và ghi rõ tên tác giả.
Gợi ý làm bài
a/ Những câu văn đó được rút ra từ Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ. Đó là lời của Vũ Nương nói với Trương Sinh- câu nói của thủy nữ tiên với người trần gian. Bởi lúc này, Vũ Nương đã là tiên nữ sống dưới thủy cung. Theo lời hẹn ước, Trương Sinh lập đàn giải oan cho nàng trên bên Hoàng Giang để mong gặp lại vợ, Vũ Nương cũng đã trở về, nàng ngồi trên kiệu hoa đứng giữa dòng mà nói vọng vào những lời như thế rồi “ bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất.”
b/ Là nhà văn nhân đạo, Nguyễn Dữ không muốn những người đức hạnh, nết na như Vũ Nương bị chết. Song, hiện thực là hiện thực. Vũ Nương đã chết! Để minh oan và đền đáp sự ngay thẳng, trong sạch, lòng hiếu thảo, thủy chung của nàng, tác giả đã tưởng tượng ra sự hồi linh của nàng – nàng đã được tiên nữ cứu vớt, đưa về tiên đảo sống. Và ông đã tưởng tượng sáng tạo cảnh hội ngộ với Trương Sinh. Tái hợp cũng là nguyện vọng của nhân dân. Cái tài của Nguyễn Dữ là ông đã dung hòa được hiện thực với ước mơ, cái tồn tại và cái ảo ảnh. Nàng trở về dương thế nhưng chỉ hiện ra ở giữa dòng mà nói vọng vào “ thiếp chẳng thể trở về nhân gian được nữa ”. Ảo ảnh chỉ chập chờn và mau chóng tan biến. Chia lìa là vĩnh viễn, bởi người chết rồi không thể nào sống lại. Chỉ còn lại hiện thực cay đắng: đứa trẻ mồ côi, người chồng cô đơn. Rõ ràng qua những câu nói đó của Vũ Nương, ta thấy số phận của nguoi phụ nữ trong xã hội xưa thật bất hạnh, mặc dù họ là những người có phẩm giá tốt đẹp,đức hạnh, nết na.
c/ Cũng viết về người phụ nữa trong xã hội xưa, văn học trung đại còn có các tác phẩm: Truyện Kiều của Nguyễn Du, Bánh trôi nước cảu Hồ Xuân Hương,…
Câu 6.
Trong tác phẩm văn học có những chi tiết rất quan trọng, không có chi tiết ấy, cốt truyện không phát triển được. Em hãy lựa chọn một chi tiết như thế trong Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ bằng một đoạn văn ngắn (khoảng 10 câu) hãy nói rõ ý nghĩa của chi tiết đó.
Trong Chuyện người con gái Nam Xương đó là chi tiết cái bóng trên vách – cái bóng của Trương Sinh khi bé Đản nhận ra và nói cha nó.
Phân tích ý nghĩa của chi tiết này trong một đoạn khoảng mười câu. Cần chú ý hiệu quả nghệ thuật của chi tiết này khi tác giả giấu nó xuống phần mở nút câu chuyện. Chi tiết này không những có vai trò quan trọng làm cho câu chuyện phát triển mà còn tạo nên sức hấp dẫn, sức ám ảnh của câu chuyện.
