Bố cục trong văn bản là sự bố trí, sắp xếp các phần, các đoạn theo một trình tự, một hệ thống rành mạch và hợp lí. Văn bản không thể được viết một cách tuỳ tiện mà phải có bố cục rõ ràng. Văn bản thường được xây dựng theo một bố cục gồm ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.
Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản
Bố cục của văn bản
a, Nội dung trong đơn cần sắp xếp theo trật tự nhất định, không thể tùy thích muốn ghi nội dung nào trước cũng được.
– Không thể viết lí do em xin vào Đội trước rồi mới khai họ tên, địa chỉ
– Cũng như không thể hứa tiếp tục phấn đấu rồi mới nêu lí do vào Đội -> không đúng trình tự, quy trình về viết đơn
b, Khi xây dựng văn bản, ta phải quan tâm đến bố cục vì có như vậy, văn bản mới có trình tự hợp lí, giúp ta đạt được mục đích giao tiếp
Những yêu cầu về bố cục trong văn bản
a. Câu hỏi SGK Ngữ văn 7 trang 29: Hai câu chuyện có bố cục không hợp lí. Các sự việc được kể không theo trình tự, không thể hiện rõ mục đích giáo huấn và gây cười
b. Câu hỏi SGK Ngữ văn 7 trang 29: Cách kể chuyện ở (1) bất hợp lí ở chỗ: sự việc quen ngồi đáy giếng tạo cho ếch tính chủ quan, coi trời bằng vung kể sau sự việc nó ra ngoài giếng.
+ Câu chuyện không liên quan tới việc “con trâu trở thành bạn của nhà nông”
– Câu chuyện (2) không làm rõ được tính cách của hai người:
+ Anh chàng nào cũng cố khoe phần mình, không thèm chú ý đến người khác
+ Mặt khác câu chuyện không làm bật ra tiếng cười khi anh áo mới, anh lợn cưới cố thêm những yếu tố không bản chất vào câu hỏi và câu hỏi
c. Câu hỏi SGK Ngữ văn 7 trang 29: Nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên theo trình tự thời gian và bố cụ cần chặt chẽ, bổ sung nhiều sự việc để làm sáng tỏ ý nghĩa
Các phần của bố cục
a. Nhiệm vụ của ba phần Mở, Thân, Kết trong văn bản
– Phần Mở bài có nhiệm vụ giới thiệu đối tượng miêu tả
– Phần thân bài có nhiệm vụ miêu tả các đặc điểm của đối tượng
– Phần Thân bài có nhiệm vụ nhìn lại một cách tổng quát đối tượng được miêu tả
b. Nhiệm vụ của các phần trong bố cục cần phân biệt với nhau rõ ràng. Nếu không sẽ có sự lộn xộn trong văn bản
c. Phần mở bài không phải là sự tóm tắt phần thân bài, kết bài không phải sự lặp lại của mở bài. Bởi vì:
+ Mở bài có vai trò giới thiệu, đặt vấn đề, phần thân bài giải quyết vấn đề và phần kết bài để chốt lại vấn đề.
+ Các phần có quan hệ tương hỗ lẫn nhau, cùng thống nhất thể hiện một chủ đề, nội dung nhất định nhưng chúng độc lập, không trùng nhau
d. Không đồng tình với quan điểm được đưa ra bởi lẽ, các phần trong một bài văn có liên quan chặt chẽ tới nhau, nếu bỏ đi, văn bản sẽ mất cân đối, thiếu trình tự, thiếu thống nhất
Luyện tập
Bài 1 (SGK Ngữ văn 7, trang 30) Sắp xếp các ý trong văn bản
Nếu một bài văn khi sắp xếp thứ tự, trình tự không hợp lý sẽ dẫn tới việc nội dung bài viết, lời nói không được hiểu đúng đắn, cặn kẽ
+ Hs thi hùng biện về vấn đề an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường, tiết kiệm năng lượng
+ Hs trình bày về kinh nghiệm học tập của bản thân
+ Văn bản hành chính cũng cần trình bày theo thứ tự nhất định
Bài 2 (SGK Ngữ văn 7, trang 30) Ghi lại bố cụ truyện Cuộc chia tay của những con búp bê
Bố cục văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê”
+ Mở bài (Từ đầu… vì khóc nhiều): Việc chia đồ chơi của hai anh em
+ Thân bài (tiếp… khuân đồ đạc lên xe): Tâm trạng của hai anh em trước ngày chia tay
+ Kết bài (phần còn lại): Phút chót của cuộc chia tay
Theo em, bố cục ấy được sắp xếp theo trình tự hợp lý.
Có thể kể lại câu chuyện đó theo bố cục khác nhưng cần đảm bảo hệ thống sự việc và trình tự logic của văn bản
Bài 3 (SGK ngữ văn 7, trang 30) Ôn tập Bố cục trong văn bản
Phần bố cục của bạn học sinh khá rành mạch. Tuy nhiên cần sửa phần nội dung:
+ Cần bổ sung phần kinh nghiệm học tập
+ Bỏ ý “Nêu thành tích hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân” không nằm trong kinh nghiệm học tập
Phần kết bài cần có phần chốt vấn đề, kinh nghiệm học tập bạn muốn chia sẻ là gì, sau đó mới chúc hội nghị thành công
Bố cục trong văn bản là một trong những văn bản quan trọng trong chương trình Ngữ văn 7. Series 5 phút soạn bài Ngữ văn 7 được biên soạn dựa theo Để học tốt Ngữ văn lớp 7 tập 1, tập 2, bám sát sách giáo khoa và chuẩn kiến thức kỹ năng cơ bản nhất.
