Soạn bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản | 5 phút soạn bài Ngữ văn 8

Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không rời rạc hay lạc sang chủ đề khác. Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xác định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và cá từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại.

Chủ đề của văn bản

Đọc văn bản Tôi đi học và trả lời câu hỏi

1. Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc trong thời thơ ấu của mình: cảnh vật, quang cảnh trên đường đến trường, ở trường, khi nghe gọi tên, xếp hàng vào lớp, khi ngồi trong lớp học.

Sự hồi tưởng đó gợi biết bao tình cảm về buổi tựu trường, những cảm xúc náo nức, hồi hộp, sợ sệt, la lẫm,…

2. Chủ đề văn bản Tôi đi học : Những kỉ niệm, cảm xúc sâu đậm trong buổi tựu trường đầu tiên.

3. Chủ đề của văn bản là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.

Tính thống nhất về chủ đề của văn bản

1. Những căn cứ cho thấy chủ đề của văn bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên:

– Nhan đề.

– Hàng loạt các từ ngữ, câu văn: vào cuối thu, quên thế nào được (dòng hồi tưởng), học trò, thầy, lớp, Hôm nay tôi đi học,…

2. Văn bản tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên

a. Các từ ngữ chứng tỏ các kỉ niệm in sâu: Hằng năm, lòng tôi lại nao nao; Tôi quên thế nào được, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.

b. Từ ngữ, chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen bỡ ngỡ của nhân vật:

– Con đường khác lạ so với lúc trước, cảnh vật đều thay đổi.

– Ngôi trường trước xa lạ giờ xinh xắn oai nghiêm.

– …

3. Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không x rời hay lạc sang chủ đề khác. Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xác định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và cá từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại.

Luyện tập

Câu 1 (SGK Ngữ văn 8, trang 13): Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản

a.

– Vấn đề: sự gắn bó giữa cuộc sống người dân Thao với rừng cọ.

– Trình tự trình bày đối tượng và vấn đề: từ khái quát đến tả hình dáng chi tiết, rồi sau đó là kỉ niệm gắn bó, cuộc sống quê gắn với cây cọ, nỗi nhớ.

– Trình tự sắp xếp đã rất chặt chẽ và thống nhất, rất khó thay đổi được nó.

b. Chủ đề của văn bản: Rừng cọ và sự gắn bó với người dân sông Thao:

c.

– Trong việc miêu tả rừng cọ và cuộc sống người dân:

+ “Chẳng có nói nào đẹp như sông Thao quê tôi…”

+ “Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình…”

d. Các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản: rừng cọ, cây cọ, thân cọ, búp cọ, lá cọ, chổi cọ, nón lá cọ, mành cọ, làn cọ, trái cọ,…

Câu 2 (SGK Ngữ văn 8, trang 14): Tìm những ý làm cho bài viết bị lạc đề

Các ý sẽ làm cho bài viết lạc đề:  (b), (c), (e).

Câu 3 (SGK Ngữ văn 8, trang 14): Lựa chọn, bổ sung để các ý thật sát với đề bài

Các ý không phù hợp với chủ đề được nêu ra trong đề bài là (c), (g).

Chủ thể của các cảm xúc là “tôi” – nhân vật của câu chuyện được kể trong văn bản Tôi đi học, chứ không phải của “tôi” – người phân tích; Cần điều chỉnh cách diễn đạt ý, chẳng hạn:

– Con đường vốn quen thuộc nhưng “tôi” lại cảm thấy lạ trong buổi đầu tiên đến trường.

– “Tôi” cảm thấy sân trường như rộng hơn, ngôi trường như cao hơn.

Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là một trong những kiến thức quan trọng trong chương trình Ngữ văn 8. Series 5 phút soạn bài Ngữ văn 8 được biên soạn dựa theo Để học tốt Ngữ văn lớp 8 tập 1, tập 2, bám sát sách giáo khoa và chuẩn kiến thức kỹ năng cơ bản nhất.