Dựa trên sự tích Đồi thông hai mộ và câu chuyện tình có thật.
Như chúng ta đã biết, thắng cảnh Đồi thông hai mộ thường được gắn với những câu chuyện ly kì, tuy nhiên có một câu chuyện được cho là trung thực nhất kể rằng: chàng tên Vũ Minh Tâm, nàng tên Lê Thị Thảo. Chàng quê ở Gò Công, Tiền Giang, sinh trong một gia đình đại điền chủ giàu có, là sinh viên Trường Võ bị Đà Lạt. Câu chuyện này được coi là có bởi hai ngôi mộ hơn 60 năm trên đồi thông. Nàng:
“… năm ấy khi tuổi vừa đôi chín
Tâm hồn đang trắng trong
Như chim non khi ăn còn chưa no
Khi co còn chưa ấm
Từ lâu lắm rồi, Đà Lạt luôn được gọi là xứ sở của tình yêu, là nơi hò hẹn lãng mạn cho những đôi tình nhân. Những thung lũng tình yêu, thác Cam Ly, hồ Than Thở… là những địa danh mà dù chưa từng đặt chân lên Đà Lạt, hẳn ai cũng nghe tên ít nhất một lần. Tâm và Thảo gặp nhau tâm đầu ý hợp, yêu nhau tha thiết và thề non hẹn biển. Tốt nghiệp, chàng về xin cha mẹ trầu cau cưới hỏi… nhưng bị gia đình phản đối kịch liệt vì gia đình nàng không “môn đăng hộ đối” và bắt đi cưới người con gái mà chàng không hề yêu. Chàng đã xin chuyển đến một vùng tuyến đầu lửa đạn để tìm quên… Và rồi, nàng nhận được tin báo tử của chàng từ chiến trường. Đau khổ tột cùng:
“nàng buồn thơ thẩn chẳng còn ngồi
trang điểm qua màu phấn
Để phai úa đến tàn cả hương sắc
tháng ngày luôn héo hon”
Sau đó, nàng tìm đến khu đồi thông bên bờ hồ Sương Mai (sau tình sử này được gọi là hồ Than Thở), nơi hai người xưa kia từng hò hẹn, tự vẫn chết vào ngày 15 tháng 3 năm 1956. Thuận theo nguyện vọng, gia đình đã chôn cất nàng ngay dưới khu đồi thông. Nhưng thật ra người ta đã nhầm khi báo tử, chàng không tử trận và đang trở về thăm nàng. Hay tin nàng chết, Tâm tìm đến mộ nàng vật vã khóc than, sau đó cũng tự tử chết theo để giữ trọn lời thề. Trước khi chết, chàng để lại bức thư tuyệt mệnh với mong ước được yên nghỉ bên cạnh mộ nàng để hai người mãi mãi được gần nhau. Và:
“… mộ chàng đã được ở cạnh nàng
Như lời xưa thề ước
Nằm hiu hắt đến ngàn thu an giấc
dưới mộ sâu đất khô
Qua bao năm rêu xanh phủ che kín…”
Tuy nhiên, sau năm 1975, do tuổi cao sức yếu, không thể thường xuyên lên thăm mộ con, cha mẹ chàng đã cho bốc mộ anh đưa về quê. Dù hài cốt chàng đã được dời đi nhưng cảm thương mối tình của hai người, người thân của nàng vẫn để ngôi mộ đôi. Và sau này ngôi mộ được tôn tạo khang trang lại, trở thành điểm tham quan du lịch độc đáo như hiện nay.
(theo Đồi thông hai mộ – Bách khoa toàn thư và Sự tích Đồi thông hai mộ và câu chuyện tình có thật)
Nội dung của truyện thơ: truyện kể về mối tình giữa Tâm và Thảo. Có lẽ, tình yêu là đề tài muôn thuở, hay được đưa vào thơ ca bởi những câu chuyện tình yêu thường đẹp, lãng mạn hay đau buồn, bi thương để lại ấn tượng mạnh cho người đọc, người nghe. Tâm và Thảo yêu nhau nhưng vì gia đình không đồng ý nên họ không thể đến với nhau. Cái wuan niệm “môn đăng hộ đối” vẫn ăn sâu vào nhận thức của nhân dân ta, nếu hai người muốn lấy nhau thì hai bên phải “môn đăng hộ đối” thì mới có thể tiến tới hôn nhân. Cái kết của truyện là 2 người yêu nhau tự nguyện chết để đến với nhau, để có thể hạnh phúc cho thấy ước mơ được ở bên người mình yêu dù cho có vô vàn cách trở của những người yêu nhau
Nghệ thuật: thể thơ song thất lục bát, giúp truyện thơ rõ ràng, mạch lạc, giàu cảm xúc
